Činjenica je da je starija populacija posebno ugrožena tokom perioda trajanja Covid 19 pandemije. Iz ovog razloga, Udruženje pacijenata obolelih od multiplog mijeloma želi da skrene pažnju na posebnu grupu starije populacije, pacijnte obolele od multiplog mijeloma koji su zbog svoje prirode bolesti dodatno ugroženi od Covid 19 infekcije.
Mijelom, takođe poznat kao multipli mijelom, je maligna bolest koštane srži koji nastaje od najzrelijih limfocita tzv. plazmocita koji se i inače nalaze normalno u koštanoj srži. Plazmociti predstavljaju odbrambeni mehanizam čoveka kao deo njegovog imunološkog sistema. Normalni plazmociti proizvode antitela (koja se takođe zovu i imunoglobulini) koja pomažu u borbi protiv virusnih infekcija.
Kod mijeloma, maligno izmenjeni plazmociti oslobađaju samo jednu vrstu antitela poznatog pod imenom paraprotein koji nema nikakvu korisnu funkciju. Mijelom se često dijagnostikuje i prati upravo merenjem ovog paraproteina.
Koštana srž je centar za proizvodnju krvnih zrnaca (crvenih krvnih zrnaca, belih krvnih zrnaca i trombocita) i nalazi se u centru većih kostiju tela.Maligni plazmociti se nekontrolisano dele i umnožavaju unutar koštane srži. Retko, plazmociti se nakupljaju samo u jednoj kosti i formiraju jednu, izolovanu tumorsku masu. Najčešće je nakupljanje prisutno u većem broju kostiju formirajući više tumorskih ognjišta. U tom stadijumu bolesti reč je o multiplom mijelomu. Većina medicinskih problema u vezi sa mijelomom su izazvana sve većim brojem ćelija mijeloma u koštanoj srži i prisustvom paraproteina u krvi ili urinu. Uobičajeni problemi su bolovi i spontani prelomi kostiju, umor zbog malokrvnosti, učestale infekcije, oštećenje bubrega i visok nivo kalcijuma u krvi.
Prema epidemiološkim podacima, u svetu se godišnje dijagnostikuje 80.000 novih bolesnika sa multiplim mijelomom, u Srbiji 200. To bi značilo da se godišnje u Srbiji od mijeloma leči populacija od 600 bolesnika u svim fazama bolesti.
Prosečna starost obolelih je oko 69 godina, do 30% bolesnika je mlađe od 50 godina, a 5% je mlađe od 40 godina.
Uprkos tome što je reč o izuzetno teškoj bolesti nanovije terapijske opcije koje su delimično dostupne i u Srbiji jednom broju pacijenata omogućavaju dug i kvalitetan život. U lečenju multiplog mijeloma je u poslednjih dvadeset godina ostvaren revolucionaran napredak koji je u potpunosti izmenio tok ove bolesti. Danas je to hronična, dobro kontrolisana bolest radno sposobnih bolesnika čije lečenje se ne završava sa prvim ili drugim recidivom. Dužina preživljavanja zavisi od broja dostupnih terapijskih mogućnosti koje omogućavaju ispunjenje zaokruženog životnog veka obolelih. Nove terapije nisu budućnost već postojeća realnost u zemljama u okruženju. U ovom trenutku u Srbiji su dostupni terapijski modaliteti samo za prva 2, maksimalno 3 zamaha bolesti, što nije dovoljno, budući da je svaka sledeća remisija je kraća u odnosu na prethodnu.Veća dostupnost ovih lekova bi predstavljala novu šansu za živote obolelih od multiplog mijeloma.
Novi lekovi su uglavnom u tabletarnoj formi, što znači da terapija podrazumeva minimalan boravak pacijenta u zdravstvenoj ustanovi. Ta činjenica dramatično popravlja kvalitet života pacijenta,smanjuje troškove bolničkog lečenja i ujedno smanjuje rizik od potencijalnih COVID-19 infekcija kod pacijenata koji su imuno kompromitovani i boluju od drugih hroničnih bolesti u odnosu na trenutno dostupne intravenozne protokole lečenja multiplog mijeloma u Srbiji.
Naše udruženje obolelih od multiplog mijeloma sprovodi upitnik o multiplom mijelomu i njegovom lečenju u Srbiji. Rezultati su do sada pokazali da bolesnici u Srbiji i dalje imaju problema sa lečenjem komorbiditeta i neželjenim efektima intravenske terapije kod preko 60% bolesnika, a da 44% bolesnika ima potrebu da predje na oralnu terapiju, koja je efikasna i koja se bolje podnosi. Naime, skoro svaki drugi bolesnik se žali na zamor, nedostatak energije i nemogućnost obavljanja svakodnevnih aktivnosti, kao posledicu osnovne bolesti i propratnih efekata intravenske terapije koju primenjuju.
Vodeća svetska udruženja za lečenje MM dala su preporuke za lečenje pacijenata u períodu trajanja Covid-19 infekcije i u njima jsno dale prednost oralnoj terapiji:
• IMS – Internacionalno udruženje za multipli mijelom „Kod bolesnika sa RRMM gde god je moguće, preporuka je da se koristi oralna terapija, npr. iksazomib“: https://cms.cws.net/content/beta.myelomasociety.org/files/IMS%20recommendations%20for%20Physicians%20Final.pdf
• ASH – Američko udruženje hematologa, „Gde god je moguće, preporuka je da se koristi oralna terapija na nedeljnom nivou“: https://www.hematology.org/covid-19/covid-19-and-multiple-myeloma
• ASCO – Američko udruženje za kliničku onkologiju, „Kod nekih pacijenata postoji mogućnost prebacivanja sa i.v. hemoterapije na oralnu terapiju, što bi smanjilo učestalost posete bolnicama“: https://www.asco.org/sites/new-www.asco.org/files/content-files/blog-release/pdf/COVID-19-Clinical%20Oncology-FAQs-3-12-2020.pdf?cid=DM4727&bid=39533791
U prošlosti prosečno preživljavanje od ove bolesti nije bilo duže od 2-3 godine. Danas je zahvaljujući novim terapijskim opcijama, koje pored efikasnosti, dobre podnošljivosti i komfornosti primene koju pruža tabletarna terapija, multipli mijelom je postao hronično oboljenje sa decenijskim preživljavanjem.
Nažalost, u Srbiji su za lečenje ove bolesti su dostupne terapije starije od 10 godina, i pristup novim terapijama je jedino moguć kroz kliničke studije. Uvodjenjem generičkih lekova u terapiju multiplog mijeloma ostvarena je znatna ušteda. Usmeravanjem ove ustede na nove opcije lečenja u multiplom mijelomu Srbija bi ispratila trendove lečenja u Svetu, ali i u zemljama našeg regiona gde je ovakva terapija realnost.
