Oboljenja mrežnjače poput dijabetičke retinopatije (DR), dijabetičkog makularnog edema (DME) i senilne degeneracije makule (nAMD) predstavljaju vodeće uzročnike gubitka vida širom sveta. Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije, gotovo 2,2 milijarde ljudi suočava se sa nekim oblikom oštećenja vida, od kojih bi milijardu moglo biti sprečeno ili lečeno. U Srbiji, procenjuje se da više od 138.500 ljudi živi sa ovim oboljenjima, rečeno je na jučerašnjoj konferenciji za medije na kojoj su učestvovali predstavnici tri vodeća udruženja u Srbiji „Bono vido“, „Žuta mrlja“ i „Gledamo srcem“, kao i prof. dr Dijana Risimić i farmakoekonomista Jovan Mihajlović, navodi se u saopštenju za medije.
Na konferenciji je rečeno da gubitak vida ne samo da značajno utiče na kvalitet života i mentalno blagostanje, već nosi i značajne ekonomske posledice. Više od 60% informacija o svetu oko nas dobijamo upravo preko čula vida, što naglašava važnost očuvanja ove vitalne funkcije. Osobe sa nAMD imaju kvalitet života koji je uporediv ili čak lošiji od onih koji se suočavaju sa teškim oboljenjima kao što su kolorektalni karcinom ili multipla skleroza. Očuvanje vida ne samo da doprinosi održavanju produktivnosti radno aktivne populacije, već i sprečava pogoršanje njihovog stanja i prelazak u invaliditet, što bi dalje opteretilo društvo u celini.
U Srbiji, lečenje retinalnih oboljenja je izazovno i ograničeno u svom obimu. Sa samo jednim anti-VEGF lekom dostupnim preko Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje i to za veoma ograničenu populaciju pacijenata sa DME, a bez dostupne terapije za nAMD, postavlja se pitanje ukupne dostupnosti i efikasnosti lečenja. Ovaj manjak terapijskih opcija rezultira direktnim negativnim reperkusijama i po brojne ekomomske parametre.
Udruženje pacijenata „Bono vido“ zajedno sa stručnjacima sa očne klinike Univerzitetskog Kliničkog centra u Srbiji sprovelo je istraživanje troškovnog opterećenja dijabetičkim makularnim edemom i neovaskularnom senilnom degeneracijom makule koje je pokazalo da prosečni troškovi iznose 9k EUR godišnje za DME pacijenta lečenog u UKCS, odnosno 5.2k EUR godišnje za nAMD pacijenta.
U obe bolesti indirektni troškovi (troškovi koje snosi pacijent i porodica) su relativno visoki a među pacijentima sa potpunim gubitkom vida apsolutna vrednost troškova po pacijentu se udvostručuje, a struktura pomera još više ka indirektnim troškovima. Pa tako, godišnji trošak slepe osobe sa nAMD iznosi 9k eura ( 57% indirektnih i 43% direktnih troškova) dok se trošak za DME osobu udvostručuje i iznosi 19k eura (73% indirektni troškovi I 27% direktni troškovi).
Lečenje retinalnih oboljenja
U svetu, standard lečenja retinalnih oboljenja čine lekovi iz grupe anti-VEGF lekova. Medikamentno lečenje bolesti mrežnjače u Srbiji je međutim veoma ograničeno – od 2020. godine samo jedan lek iz grupe anti-VEGF lekova je dostupan za veoma usku populaciju pacijenata sa DME.
Za lečenje nAMD-a u našoj zemlji nažalost nije dostupna nijedna terapijska opcija.
U prilog nesrazmerno niske zastupljenosti oftalmoloških lekova govore I podaci da u našoj zemlji njihov udeo u ukupnom budžetu za lekove iznosi 1%, dok je udeo anti-VEGF lekova u tržištu oftalmoloških lekova svega 5%.
Poređenja radi, u nama susednim zemljama, udeo ove grupe lekova je značajno veći, pa tako recimo u Bugarskoj iznosi 30%. Ako pogledamo izdvajanja razvijenijih evropskih zemalja, za primenu anti-VEGF lekova izdvaja se od 50 do 70% sredstava (Francuska 64%, Nemačka 55%, Španija 54%, UK 68%) od ukupnog budžeta namenjenog za oftalmološke lekove.
Procenjuje se da u našoj zemlji oko 75.000 pacijenata boluje od oboljenja mrežnjače koja su najčešći uzročnici gubitka vida. Jasno je da je očuvanje vida naše populacije prioritet svih nas. Pravovremeno postavljanje dijagnoze i započinjanje lečenja inovativnom terapijom ključni su za očuvanje zdravlja očiju.
